گونه های نوشتاری-گفتاری (نیمه رسمی)

این زبان از لحاظ نحو و ساخت دستوری تابع قواعد نوشتار است، اما در شکل بیان (در برخی صورت های فعلی و عناصر زبانی) به محاوره نزدیک می شود. از این رو، زبان "نوشتاری-گفتاری" را می توان حدفاصل زبانهای مذکور فرض کرد.زبان "نوشتاری-گفتاری" نیز دارای گونه های ساده و ادبی است.

کاربرد این زبان در بسیاری از برنامه ها و موقعیت های ارتباطی در رادیوست که نه می توان زبان رسمی برنامه های خبری را به کار گرفت و نه عیناً به زبان محاوره سخن گفت.

خصوصا اینکه اجرای گوینده در رادیو حتی الامکان باید حس سخن گفتن با مخاطب را انتقال دهد نه حالت روخوانی یا متن خوانی صرف را، و برای القای چنین حسی است که برخی مجریان برنامه ها، به مقتضای شم زبانی خود، پاره ای از عناصر را در زنجیره گفتار می شکنند یا کوتاه می کنند.

متنی که به گونه نیمه رسمی نوشته می شود (به رغم شکستگی برخی الفاظ) به سبب سنجیدگی واژگان و نظم دستوری با گفتار محاوره فرق دارد. به عبارت دیگر، بداهه گویی (سخن گفتن بدون نوشته قبلی) در رادیو ندرتاً به سبک نوشتاری-گفتاری (نیمه رسمی) امکان پذیر است. در زبان نیمه رسمی رادیو تنها محدودی از عناصر دستوری، به شرحی که ذیلاً می آید، شکسته یا کوتاه می شوند:

- برخی صورتهای فعلی از بن مضارع (می گوید/ می گه، قرار می دهند/ قرار می دن)
- نقش نمای"را" (کتاب را/ کتاب رو)
- فعل اسنادی"است" (زیاد است/ زیاده)
- ضمیر متصل جمع (کشورمان/ کشورمون)
- ضمیر اشاره (آن/ اون ،آنهاو آنان/ اونها)
- صیغه های ماضی نقلی (گفته است/ گفته،گفته اند/ گفتند،گفتن)

و گاه بیشتر.. (ولی نه خیلی)

مثلا پدیده شکستگی و کاهش علاوه بر موارد شش گانه در برخی عناصر دستوری دیگر نیز رخ می دهد (به مقتضای شأن گفتار):
حرف اضافه "در"/"تو"اگر/ اگه، مگر/ مگه،دیگر/ دیگه،...

متن زیر شاهدی از این گونه زبانی است:

"در دنیای امروز ،بیشترین مصرف داروها مربوط به داروهایی ست که برای رفع اضطراب و رسیدن به آرامش توصیه و مصرف میشن.
بسیاری از روانشناسان معتقدند، اگر ما نحوه نگاه خود به مسائل اطرافمون رو تغییر بدیم می تونیم بدون استفاده از داروهای آرام بخش روان آرامی داشته باشیم"

باید توجه داشت که شکستگی افزون برموارد شش گانه فوق نظیر "اگر، مگر، دیگر/ اگه، مگه، دیگه" ، "ماندگار/ موندگار" اغلب متن را از سبک "نوشتاری-گفتاری" ، بلکه از صورت طبیعی خارج می سازد.

نظیر شکستگی کلمات میان و جوان در متن زیر:

"اگر به گسترش اعتقادات دینی در میون جوونها [بین جوانها] توجه بیشتری بکنیم، می بینیم که جوونها [جوانها] با گرایش به مسائل دینی، در برابر ناملایمات روحی مقاومتر میشن و از بی هویتی رنج نمی برن"

همچنین شکستن بی مورد کلمه "تاباندن" در متن زیر (که معنای این مصدر را تغییر داده است)

"برای تغییر زندگی و تابوندن نور شادی و امید، باید اندیشه ها و افکار ناصواب رو از ذهنمون پاک کنیم"

متن در واقع باید به شکل زیر نوشته می شد:

"برای ایجاد تغییر در زندگی و درخشش نور شادی و امید در دلها، باید اندیشه های نادرست رو از ذهنمون پاک کنیم"

نمونه متن هایی که با این گونه زبانی در برنامه های رادیویی نوشته شده:

- گونه نیمه رسمی ساده

"در بین دانشمندان و نوابغ دنیا کم نیستند افرادی که در خانواده ای تهی دست به دنیا اومدن، اما با اتکا به پشتکار و استعداد خدادادی سرمنشاء تحولی شدن که در تاریخ حیات بشر ماندگار شده. نظیر لاپلاس که پدرش دهقانی فقیر بود و اونقدر استطاعت نداشت که هزینه تحصیل فرزند خود رو تأمین کنه"

-گونه نیمه رسمی ادبی

"امید به آینده همچون چراغی در قلبم سوسو می زنه و هیجان گرمی دریای روحم رو به تلاطم وا می داره. حسی ناآشنا در همین نزدیکی هاس"

همچنانکه گفته شد ظرفیت ارتباطی زبان "نوشتاری-گفتاری" رادیو به سبب خوی دو وجهی آن از هر یک از زبانهای "نوشتاری" و "گفتاری" بیشتر است و از همین رو بخش قابل ملاحظه ای از متن های رادیو به این گونه نوشته و اجرا می شوند.

این البته مقتضای طبع رادیو است. چه، دراکثر برنامه های آن مناسبترین شکل زبانی و سبک بیانی، گونه ای است که در واقع نوعی صحبت کردن و سخن گفتن ِ سنجیده و روان با مخاطب باشد. یعنی زبانی که هم به سیاق گفتار باشد و هم به قاعده نوشتار

منبع: وبلاگ مجری3